"ამ ქაოსის მეშინია, რადგან სიმართლე გითხრათ ამისკენ მივდივართ"
myrights.ge
გერმანულ-ამერიკული ორგანიზაცია "ჯიეფქეის" სოციოლოგიური კვლევის შედეგებით, 8 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებში "ქართულ ოცნებას" ხმას გამოკითხულთა 22,4 %, "ნაციონალურ მოძრაობას" კი 21,7 % მისცემდა. 7.8%-მა პაატა ბურჭულაძის "სახელმწიფო ხალხისთვის" დაასახელა. 6.2% ფიქრობს, რომ ხმას ”თავისუფალ დემოკრატებს” მისცემს. სხვა პარტიების მონაცემებია: "ლეიბორისტული პარტია" - 2.8%, "პატრიოტთა ალიანსი - ირმა ინაშვილი" - 2.2%, "ნინო ბურჯანაძე -დემოკრატიული მოძრაობა-ერთიანი საქართველო" 1.6 %, "რესპუბლიკური პარტია" - 0.6 %, "ახალი საქართველო -გიორგი ვაშაძე" - 0.5 %, პოლიტიკური ცენტრი "გირჩი" - 0.3 %, "საქართველოს გზა - სალომე ზურაბიშვილი" - 0.2 %,"”თავისუფალი საქართველო - კახა კუკავა" - 0.2 %.
კვლევის მიხედვით, "ეროვნული ფორუმის" მხარდაჭერა 0.1%-ით განისაზღვრა. არჩევნებში მონაწილეობის შემთხვევაში, "ვეტერანების პარტიას" ხმას 0.1% მისცემდა, ჯონდი ბაღათურიას "ქართულ დასსა" და ლადო ბედუკაძის "ცენტრისტებს" კი - 0.1%.
"ჯიეფქეის" კითხვაზე - შემდეგ კვირას რომ საპრეზიდენტო არჩევნები ტარდებოდეს, ვის მისცემდით ხმას, შედეგები შემდეგნაირად გადანაწილდა: გიორგი მარგველაშვილი - 12,6%, დავით ბაქრაძე - 9,9%, მიხეილ სააკაშვილი - 7,1%, პაატა ბურჭულაძე - 5,4%, ირაკლი ალასანია - 5,0%, შალვა ნათელაშვილი - 3,1%, გიორგი კვირიკაშვილი - 2,6%, ბიძინა ივანიშვილი - 2%, ნინო ბურჯანაძე - 2%, ირაკლი ღარიბაშვილი - 1,1%.
კვლევების მიხედვით, გამოკითხულთა 51.6%-ს მიიჩნევს, რომ ქვეყანა არასწორი მიმართულებით ვითარდება. კითხვაზე - როგორი მიმართულებით ვითარდება ქვეყანა - პასუხები შემდეგნაირად გადანაწილდა: სწორი მიმართულებით - 27.9%, არასწორი მიმართულებით - 51.6%, ხოლო 20.5%-ს კითხვაზე პასუხის გაცემა უჭირს.
"ჯიეფქეიმ" კვლევა სამაუწყებლო კომპანია "რუსთავი 2"-ის დაკვეთით ჩაატარა და 2 200 სრულწლოვანი მოქალაქე გამოკითხა. კვლევა პირდაპირი გამოკითხვის გზით, 2016 წლის 7 ივნისიდან 22 ივნისამდე პერიოდში ჩატარდა.
თავის მხრივ, პარტია "ქართული ოცნების" მიერ ჩატარებული შიდა სოციოლოგიური კვლევებით, "ნაციონალური მოძრაობის" რეიტინგი 13%-მდეა, "ქართული ოცნების" კი 35%-ს შეადგენს.
ამ თემაზე "ქრონიკა პლუსი" პოლიტოლოგ რამაზ საყვარელიძეს ესაუბრება:
- ბატონო რამაზ, ბოლო სოციოლოგიური კვლევები რაზე მეტყველებს?
- საქართველოში ბევრი რამის დევალვაცია მოხდა და კაცმა მათ შორის სოციოლოგიაზე რომ დაიჩივლო, გაეცინებათ, რა დროს სოციოლოგიააო. ამ მხრივ, სოციოლოგიას ბევრმა პარტიამ ძალიან ცუდი რამ უქნა. შედეგად ინსტრუმენტი, რომელსაც დღეს მთელი მსოფლიო იყენებს, ჩვენთან მუდმივად ეჭვის საგანი გახდა.
სანდოობის თაობაზე რა გითხრათ, მე "ენდიაისა" და "აირაის" გამოკვლევებს არ ვენდობოდი. ახლაც იგივე შედეგია, ამიტომ არც ამას ვენდობი.
მეორე მხრივ, სოციოლოგიაზე ზოგს რა აზრი აქვს და ზოგს რა, მაგრამ საზოგადოებრივ პოზიციას თავისი ლოგიკა გააჩნია და ის ალოგიკური არ არის.
იმას ვგულისხმობ, რომ რაღაც მოვლენები თუ არ განვითარდა, ისე შედეგები და რეიტინგები არ იცვლება. ეს მოვლენები, გარკვეული თავლსაზრისით, მოხდა ქართულ ოცნებაში, - პრემიერი შეიცვალა, ასევე შეიცვალა ურთიერთობა პრეზიდენტსა და მთავრობას შორის და ა.შ.
ამ დროს არანაირი ცვლილებები არ მომხდარა ნაციონალურ მოძრაობაში. ამიტომ სრულიად გაუგებარია, 10-დან 15-18%-მდე ჰქონდა მთელი ამ ხნის განმავლობაში ნაცმოძრაობას და ახლა უცბად 21% გამოჩნდა, ეს რამ განაპირობა?
შემთხვევით იმან ხომ არა, რომ ნაციონალებს რაღაც ტიპის მონაცემები სჭირდებათ. კერძოდ, ის მონაცემი, რომ ნაცმოძრაობა და ქართული ოცნება თანაბარი რეიტინგის პირობებში არიან. მერე, რეალურად, ამისგან განსხვავებული შედეგი რომ იქნება, დაიწყება ყვირილი, რომ არჩევნები გაყალბდა. ამ ყვირილზე ხალხი უნდა გამოიყვანონ ქუჩაში.
თუ ეს არ გამოვიდა, უცხოეთის ყურადღებას მაინც მიიქცევენ, კრიტიკულს გახდიან ოცნების ხელისუფლების მიმართ. და ამით კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენებენ სამართლებრივ დევნას, რომლის ახალი, როგორც ამბობენ, უფრო სერიოზული რაუნდი, შეიძლება არჩევნების შემდეგ დაიწყოს.
ამ ჯგუფის ძირითადი მიზანი (რომელსაც ბევრი კრიმინალური საკითხი უკავშირდება) ამ სასჯელისგან გადარჩენაა. ხშირად სამართლებრივი დევნიდან გადარჩენის გზად აღებულია ხოლმე პოლიტიკა, როგორც ერთგვარი ქუდი, სახურავი. რომ აი, პოლიტიკურად მდევნიან, თორემ ისე დამნაშავე არ ვარო. ანალოგიურად მათთვისაც პოლიტიკა გადარჩენის თემაა. სწორედ ამას უკავშირდება და არა იმას, ხელისუფლებაში მოვლენ თუ არა.
ამიტომ ამ შემთხვევაში ხელისუფლების თემა წამყვანი არ არის. თუ ამ თვალით შევხედავთ, მაშინ სრულიად ლოგიკურია თანაბარი რეიტინგები "ენდიაის" "აირაის" და ახლა ბოლო გამოკითხვისა. პრინციპში, აქ წამყვანი პოლიტიკური მოტივია და არა ჭეშმარიტება.
- გამოკითხულთა 12,6 % საპრეზიდენტო არჩევნებში მხარს მარგველაშვილს, 9,9 % ბაქრაძეს, 7,1 % კი სააკაშვილს დაუჭერდა...
- კითხვა მხარდაჭერას გულისხმობს, თუ საერთოდ, რატომ დასვა აღნიშნული კითხვა ინიციატორმა? რადგან აქ თვითონ კითხვაც ლოგიკას მოკლებულია. საპარლამენტო არჩევნები მოდის და პრეზიდენტზე საუბარი რა დროსია?
მაგრამ შემთხვევით არაფერი ისმის და ასეთი კითხვაც სრულიად არ არის მოულოდნელი. საქმე ისაა, რომ ამ შედეგით, სააკაშვილი ძირს ჩაწეულია და პოლიტიკურად ნეიტრალურ (პარტიულობის თვალსაზრისით) მარგველაშვილს საზოგადოება მხარს უჭერს.
ამ შედეგით, პრინციპში, შეუძლიათ გვითხრან, რომ ეს შედეგი ჩვენი დაკვეთით კი იყო, მაგრამ ჩვენ პოლიტიკურ ორიენტაციას არ ასახავს, ამდენად ობიექტურიაო. ამ კითხვას სხვა ფუნქცია არ აქვს.
- ბრძანეთ, რომ კვლევები სანდო არ არის, მაგრამ მოვლენების, პროცესების დათვლა უნდა ხდებოდეს, რაც შემდგომში გარკვეული შედეგების გამომწვევი ხდება. აღნიშნეთ ცვლილებები "ქართულ ოცნებაში" და სხვ. კვლევის ერთ-ერთი მაჩვენებლით, გამოკითხულთა 51% მიიჩნევს, რომ ქვეყანა არასწორი გზით ვითარდება, ასეთივე შედეგები დაფიქსირდა "ენდიაისა" და "აირაის" კვლევებშიც, ეს ტენდენცია რაზე მიანიშნებს?
- თუ ადამიანი იქიდან გამოხვალ, რომ ეს გამოკითხვა ოპოზიციური პარტიის მიზანს ემსახურება, ბუნებრივია (დაკვეთა იმაზე იქნება), ანალოგიურ კითხვაზე რესპოდენტმა გასცა პასუხი, რომ ქვეყანა არასწორი მიმართულებით ვითარდება.
თუ ქვეყანა არასწორი მიმართულებით ვითრდება, როგორც ამ გამოკითხვაში ითქვა, მაშინ სწორი მიმართულებით განვითარების რესურსი რომელ პარტიაშია? რადგან ამ გამოკვლევის მიხედვით, ნაციონალები და ოცნება ორმოცდაათ პროცენტს იღებს. დანარჩენი 50% უკვე დანარჩენ პარტიებს ერგება, ციფრებს უხეშად ვამბობ.
როგორ შეიძლება ამ პირობებში ასეთი მკაფიო შედეგი იყოს, როდესაც ასეთი არამკაფიო პოლიტიკური ორიენტაციაა. თუ, რა თქმა უნდა, აღნიშნულ შედეგებს დავუჯერებთ.
- ბრძანეთ, რომ "ქართული ოცნება" შეიცვალა, მათ გარკვეული რეაგირება მოახდინეს მოვლენებზე, კადრები შეცვალეს და სხვ. რატომ არ იცვლება "ნაციონალური მოძრაობა"?
- სიმართლე გითხრათ, ეს საკითხი მეც მაინტერესებს. ერთ ყოფილ ნაციონალს ვკითხე, რომელიც თავგადაკლული ნაციონალი არ ყოფილა, უბრალოდ, იმ პარტიაში იყო, - რა იყო, რით ვერ შეცვალეთ სტილი, ეს რომ შეცვლილიყო, რაღაც რეაქციაც შეიცვლებოდა და პრესპექტივაც მეტი იქნებოდა-მეთქი.
ჯერ ერთი, მეორე პირში ნუ მომმართავო, - მე არ ვარ მაგ სტილის ავტორი და მეორეც, ცვლილებას უნარი უნდა, არ აქვთ მაგის უნარი და გინდა მოკალიო.
არ შეიცვალნენ იმიტომ, რომ არ შეუძლიათ შეცვლა. მე ამ დიალოგიდან ციტატას კი არ ვაგრძელებ, მაგრამ შეცვლა არ შეუძლიათ ერთი მარტივი მიზეზის გამო - რომ შეიცვალონ, ე.ი. ახალი კადრები უნდა მოვიდნენ. სულ ამაზე მიდის საუბარი, - განახლება და განახლებაო. რებრენდგინგზე მიდის სულ საუბარი. ერთხელ მაინც მოახერხეს აღნიშნული რებრენდინგი?ვერ მოახერხეს, რადგან ახალ კადრებს ძველები ადგილს არ დაუთმობენ.
იქ ბრძოლა ადგილებისთვისაც მიმდინარეობს. ნახეთ, გამოცხადებულ სია საკმაოდ არაორაზროვნად ასახავს აღნიშნულ ბრძოლას. არა იმით, ვინმე კარგია თუ ცუდი, არამედ ვინ ვისთანაა და ვის ვისი გასვლა აწყობს. აი ამ შიდა პოლიტიკური კინკლაობების გამო, პრინციპში, ნაციონალურმა მოძრაობამ შეიძლება ბევრი რამ წააგოს. მაგრამ ასეთი ფაქტორები პოლიტიკაში ყოველთვის არსებობს.
ასე რომ, დიდად გასაკვირი არც არის, რომ მათ ცვლილება ვერ განიცადეს.
- დღევანდელი რეალობის გათვალისწინებით, როგორი პარლამენტი და მთავრობა შეიძლება მივიღოთ?
- ამ არჩევნების შედეგად შეიძლება ძალიან მძიმე სურათი მივიღოთ. როგორც ჩანს, საქართველოში პარტიების პოლიტიკური კულტურა იმისთვის არ არის მომწიფებული, რომ პარტია უბრალო უმრავლესობას წარმოადგენდეს; როცა რეალურ გადაწყვეტილებებს რომ ვერ იღებს და სხვა პარტიებთან კოალიცია სჭირდება.
იმის გარანტია გვაქვს, რომ ასეთი კოალიციის შემთხვევაში სხვა პარტია არ ეცდება უმრავლესობაში მყოფი პარტიისთვის ხელის შეშლას, როცა მინისტის პორტფელს აიღებს? მინისტრის პორტფელი ხომ ძალაუფლებაა. ახლა ეს რიტორიკული კითხვა არ არის.
ფაქტობრივად, თინა ხიდაშელმა პარტიული მიზნით იმოქმედა და დარტყმის ქვეშ დააყენა არათუ ქართული ოცნება, არამედ მთელი ქვეყანაც კი. ოღონდ პარტიული ინტერესი დაცული ყოფილიყო. და ამ დროს თინა ხიდაშელი ძალიან საინტერესო, კარგი და აქტიური პოლიტიკოსია.
როცა ასეთი პოლიტიკური კულტურა გვაქვს, იქ საპარლამენტო რესპუბლიკა შეიძლება გვქონდეს?არ მგონია, რადგან საპარლამენტო რესპუბლიკის აუცილებელი მომენტი მერე კოალიციური მთავრობის შექმნაა. როგორც ფეოდალიზმის დროს ქართველი თავადები მეფეს ჯარს არ აძლევდნენ და ამით, ფაქტობრივად, ქვეყანას ღალატობდნენ (ოღონდ თავისი საქმე კარგად ჰქონოდათ), დაახლოებით ისეთივე სურათი შეიძლება მივიღოთ.
ამ დროს იგივე რესპუბლიკელები დაბეჯითებით აცხადებენ, რომ არიქა, საპარლამენტო რესპუბლიკისკენ უნდა წავიდეთო. და თვითონვე აჩვენებენ ისეთ პოლიტიკურ მაგალითს, რომლითაც წესით საპარლამენტო რესპუბლიკა არ უნდა გამოგივიდეს. ამით მუდმივი შიდა ჭიდაოებები და ქაოსი უნდა მიიღო. აი ამ ქაოსის მეშინია, რადგან სიმართლე გითხრათ ამისკენ მივდივართ.
- თავდაცვის მინისტრის მხრიდან საყოველთაო გაწვევის გაუქმების გადაწყვეტილებას გულისხმობთ?
- რასაკვირველია.
- მაშინ ჩვენნაირი ქვეყნისთვის გამოსავალი რა შეიძლება იყოს?
- ჩვენნაირი ქვეყანა, სადაც პოლიტიკური კულტურა სუსტად არის წარმოდგენილი, ისე უნდა მოიქცეს, როგორც თავის დროზე ის ქვეყანა მოიქცა, სადაც ეს პოლიტიკური კულტურა ასევე სუსტი იყო. ვგლისხმობ ამერიკის შეერთებულ შტატებს. სუსტი პოლიტიკური კულტურის შემთხვევაში, პარტიების გაძლიერება შეიძლება ქვეყანას ძვირად დაუჯდეს.
იტალიასა და გერმანიაში თავის დროზე ფაშიზმისა და ნაციზმის დროს წარმოშობილი პარტიები, რეალურად, საკუთარი ინტერესების გამტარებლები იყნენ.
ალბათ, იმ გაკვეთილმა დიდი როლი ითამაშა და დღეს ეს საკითხი არ ისმის. მინისტრი პირტფელს რომ იბარებს, იქ თავის პარტიაზე ფიქრს ტოვებს და ქვეყანას ემსახურება. მაგრამ ქვეყნის გვერდზე გადადება და საკუთარი პარტიის ინტერესებით მოქმედება, თვითონ ევროპასაც ჰქონდა გამოცდილებაში.
ამიტომ აშშ-მ ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ დაესუსტებინა პარტიული კომპონენტი, რეალურად სულ 2 პარტია დატოვა. ისიც თვითონ პარტია მხოლოდ საარჩევნო პერიოდში არსებობს, იქამდე ორგანიზაციული სტრუქტურა პრაქტიკულად არ აქვს. პირდაპირი გზით ირჩევენ აღმასრულებელ ხელისუფლებას, ანუ პრეზიდენტს.
შემდეგ, უკვე საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლება ერთმანეთს აკონტროლებს.
ამერიკა თუ ახერხებს კონსტიტუციის შეუცვლელად ამ მართვის სიტემით ცხოვრებას უკვე რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში, ჩვენ რატომ ჩავთვალეთ, რომ სასწრაფოდ უნდა შეგვეცვალა კონსტიტუცია? ჩვენც ხომ ასე დავიწყეთ და ეს დასაწყისი სწორი იყო. უბრალოდ, თვითონ საპრეზიდენტო მმართველობა ჩვენში დამახინჯებული იყო - არც ამერიკული იყო და არც სხვ. როგორც ყველაფერი, ამ შემთხვევაში ქართული მმართველობის სისტემა დომხალში ავირჩიეთ.
მაგრამ ხომ შეიძლებოდა ეს დალაგებულიყო, ხარვეზები გამოსწორებულიყო და ანგარიში იმას გაწეოდა, რას რა შედეგი შეიძლება მოყვეს. მაგრამ ეს რომ მოხდარიყო, არ აწყობდათ პატარა, დაბალი რეიტინგის პარტიებს.
თან არ დაგავიწდეთ, რომ შეერთებულ შტატებში არჩევნები პროპორციული არ არის. ისინი ყოველთვის მაჟორიტარული პრინციპის მიდევრები არიან.
ამ მაჟორიტარული სიტემით არჩევა ამერიკელებმა სავსებით შეგნებულად გააკეთეს და შავით თეთრზე წერენ, - ეს იმისთვის, რომ ხალხის, კონკრეტული ადამიანების წინაშე პასუხისმგებელი იყოს კონკრეტული პოლიტიკოსიო.~
ჩვენ რა ვქენით? ვცდილობთ, რომ გავაუქმოთ მაჟორიტარული სისტემა და მარტო პროპორციული წესი იყოს წარმოდგენილი. რატომ ვცდილობთ, რომ მარტო პროპორციული იყოს? იმიტომ, რომ პარტიები, რომლებსაც პიროვნული წონით არ შეუძლიათ თავიანთი წარმომადგენლები გაიყვანონ, უნდათ, რომ ეს პარტიული წონით გააკეთონ.
იმაზე საუბარი (რასაც იმიზეზებენ), რომ სამაგიეროდ კრიზისები არ იქნება და პარტია პრემიერს შეცვლის თუ დასჭირდა (რაც ჩვენთან იყო, ხოლო პრეზიდენტის შეცვლა ადვილი არაა), ეს საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა, პარტიის მხრიდან თავისი ლიდერის შეცვლა. ტიპიური არ არის ის, რაც ამასთან დაკავშირებით საქართველოში მოხდა. მეტწილად, ბეჟითად იცავენ ხოლმე საკუთარ ლიდერს.
თან ვიმეორებ, საუბარია რეალობაზე, როცა სათანადო პოლიტიკური კულტურა არ გაქვს. პოლიტიკური კულტურაა სწორედ ის, რომ თუ არ ვარგა პოლიტიკოსო შეცვალო, იქ მარტო იმის გამო არ ამყოფო, რომ შენი დანიშნულია.
ამიტომ მივიჩნევ, რომ ამ პოლიტიკური პოლიტიკური კულტურის პირობებში საპარლამენტო რესპუბლიკისკენ წასვლა შეიძლება ძალიან ბევრი პრობლემის მატარებელი იყოს.
თავი რომ დავანებოთ იმას, რომ 25 წელია ჩვენი მთავრობები ყოველთვის ერთპარტიულებია. ჩვენ ერთპარტიული მთავრობის მართვა გვიჭირს და ეს ფაქტია, ეფექტური მართვა არც ერთხელ არ ყოფილა. და მრავალპარტიული მთავრობის მართვა შეეძლებათ ჩვენი გამოცდილების პოლიტიკოსებს? მეეჭვება.
ამიტომ დიდი შანსია, რომ ქაოსისკენ წავიდეთ. ასევე დააკვირდით, უახლოეს ქართულ ისტორიაში ვინ იყო საპარლამენტო რესპუბლიკის მოხრე? ის პოლიტიკოსები, რომელთა დამოუკიდებელი რეიტინგი დაბალი იყო. ცხონებული ზურაბ ჟვანია, მას პიროვნული რეიტინგი ყოველთვის დაბალი ჰქონდა. ამიტომ, რასაკვირველია, ყოველთვის საპარლამენტო რესპუბლიკის იდეას იცავდა.
ასევე პარტიები, რომელთა რეიტინგი ისედაც დაბალია, იგივე რესპუბლიკელები და ა.შ.
დამატებით არის კიდევ ერთი მომნენტი, რაც ასევე გასათვალისწინებელია - საპარლამენტო რესპუბლიკის რეკომენდაციას (ჯობს ეს მოდელი აირჩიოთო) ძალიან ხშირად რუსეთი გვაძლევდა, როდესაც მასთან დიალოგი გვქონდა. რატომ გვირჩევდა საპარლამენტო რესპუბლიკას, ამასაც არ დავაკვირდეთ და ხელის ერთი დაქნევით ერთი სისტემიდან მეორეში გადავედით.
ამიტომ მიმაჩნია, რომ როდესაც რეალურად მრავალპარტიული გახდება პარლამენტი (ამ არჩევნებს ამის პირი უჩანს), ალბათ ბევრი ხარვეზი, რომელიც ამ სისტემაში ჩადებულია, ჩვენთვის, როგორც ნაკლები პოლიტიკური კულტურის მქონე საზოგადოებისთვის თავს გამოავლენს. ჩემი აზრით, ასეეთი სურათი ბევრ პრობლემას შეგვიქმნის.
