"ურბანულ დარგვებს ასპროცენტიანი გახარება მოეთხოვება"

myrights.ge

ვაკე-საბურთალოს დამაკავშირებელ გზაზე, ხეების ხმობას დედაქალაქის მერი გამოეხმაურა. დავით ნარმანია აცხადებს, რომ გამხმარია დარგული ხეების მცირე რაოდენობა, რაც ბუნებრივი პროცესია. მისივე  თქმით, ასეთი ხეების ჩანაცვლება უახლოეს პერიოდში დაიწყება.

„ხეების დარგვის შემდეგ იქიდან გარკვეული რაოდენობა, ბუნებრივია, ხმება. მათი ჩანაცვლება მას შემდეგ ხდება, რაც შემოდგომაზე ახალი სეზონი დადგება. ის მცირე რაოდენობა, რაც გახმა, აუცილებლად ჩანაცვლდება. თუმცა თქვენ ხედავთ, რომ აბსოლუტური უმეტესობა გახარებულია. იქ, სადაც ჩასანაცვლებელი იქნება, აუცილებლად ჩანაცვლდება, ეს ყველა კონტრაქტით გვაქვს გათვალისწინებული“ , - ამბობს ნარმანია. 

ამ თემაზე "ქრონიკა პლუსი" მოძრაობა "პარტიზანული მებაღეობის“ ხელმძღვანელს, ნატა ფერაძეს ესაუბრება:

- ქალბატონო ნატა, რეალურ მდგომარეობას თქვენ როგორ ხედავთ?

- შექმნილი სიტუაცია ძალიან არასწორ მიდგომაზე მეტყველებს. რამდენიმე გადაცემა ვნახე, სადაც ამ ქალაქში დარგულ ხეებზე მეტყევეებს ასაუბრებენ. ამ დროს დარგვებში სატყეო სტანდარტი ურბანული ქალაქის სტანდარტისგან რადიკალურად განსხვავდება . 

ნამდვილად არ შემიძლია მეტყევეებს შევეკამათო, რომ თუ ტყეში დარგული ნერგების 60%-მა გაიხარა, ეს წარმატებად ითვლება. მაგრამ ამ შემთხვევაში კონკრეტულად ტყის პირობებზეა საუბარი.

რაც შეეხება ურბანულ დარგვებს, აქ ასპროცენტიანი გახარება მოეთხოვება. რადგან ეს მეცნიერება, დენდროლოგია წინ წავიდა და კონტეინერული ხეები უნდა დაირგოს. 

ძალიან ბევრს ჰგონია, რომ ამ ხეების დაღუპვის მიზეზი არასეზონური დარგვა იყო. სწორი არაა და კონტეინერულისთვის ეს საშიში არ არის. რადგან კონტეინერული ჰქვია ხეს, რომელიც გამოზრდილია კონტეინერში, - ქოთანში, სპეციალური ცელოფნის პარკში, ტომარაში და ა.შ. 

გადარგვის შემდეგ მის ფესვთა სისტემას არანაირი ზიანი არ ადგება, ამით სიცოცხლისუნარიანობა არ უქვეითდება. აქ თეორიული შანსიც გამორიცხულია. მით უმეტეს, როცა ასეთ ძვირიან ხეებზეა საუბარი. 

აქამდე კონტეინერულ ხეებს არ რგავდნენ. ჩვენი მერია რაღაც უდღეურ, პატარა, სატყეო მეურნეობაში დაშვებულს რგავდა. ახლა ძალიან ძვირადღირებული მცენარეები შეიძინეს. თითოს ღირებულება ასოცი ლარიდან იწყებოდა და ზემოთ ადიოდა. ასევე ტენდერში ეწერა, რომ ეს კონტეინერული ხეები უნდა ყოფილიყო. 

თუმცა ჩვენ გადავამოწმეთ ეს ამბავი და ეს კონტეინერული ხეები არ ყოფილა. ის გრუნტიდან ახალთ-ახალი ამოთხრილი იყო და ეს ძირითადი მიზეზია, რამაც აღნიშნული ხეების სიკვდილიანობა გამოიწვია.

ნარმანიას განცხადება, რომ რაღაც პროცენტი უნდა დაიღუპოსო, ეს, ალბათ, ვინც საკითხის სპეციფიკაში ვერ ვერ ეკვევა, მისთვის მოსატყუებელია. არ შეიძლება ამაზე მეტყევის გამოყვანა. ახლა, არ შეიძლება, რომ გულზე პროქტოლოგმა ისაუბროს, გულს კარდილოგი ჰყავს და ა.შ. 

მოკლედ, რადიკალურად განსხვავებული დარგებია, ქალაქში დარგვა და ტყეში დარგვა ხეების.

კიდევ იყო ხალხის აზრი, რომ ხმობა ძალიან ახლო-ახლოს დარგვამ გამოიწვია, ესეც არ არის პრობლემა. მას ცოცხალი ღობე ჰქვია, როცა დარგვები ძალიან ახლოშია გაკეთებული. ამის ძალიან კარგი მაგალითი გვაქვს და, ალბათ, ბევრს ნანახი აქვს, - მცხეთაში სალობიესთან, სადაც მიჯრით დარგული ხეებიც ხარობენ. 

მოკლედ, აქ პირველი შეცდომა და პრობლემა ის იყო, რომ ეს დარგვები კონტეინერული არ ყოფილა. მეორე, ძალიან უხეში შეცდომა, სულაც კონტეინერული რომ ყოფილიყო, ეს ხეები მაინც დაიღუპებოდა, - პრობლემა სიმაღლეცაა. უნდოდათ, რომ გზის პირას ყოფილიყო. მაგრამ ბორდიურის იქითკენ ადგილი, სადაც ნერგები უნდა დარგულიყო, გაცილებით დაბლა იყო. რაღაც სამშენებლო ტექნიკით პირდაპირ ხრეში მიაყარეს და პატარა ხრეშის გორასავით არის იქაურობა, რაშის ეს ნერგები "დარგულია".

ეს ნიშნავს, რომ ხეები არ არის გრუნტში და იქითა მხრიდან, საიდანაც ხრეშის ეს პატარა მიწაყრილია, ჰაერში შედის, მზე ატანს, შრება ეს ფესვები, უნიავდება, უხმება და ა.შ. ანუ აგრარული სტანდარტების დაუცველობით მხოლოდ დაუდერობა იყო ამ ნერგების გახმობის მიზეზი, რაც ძალიან სამწუხაროა. მხოლოდ ეს გზისპირა ნერგები ბიუჯეტიდან 900 ათასი ლარი დაგვიჯდა. 

ლოგიკურად რომ ვიმსჯელოთ, ვიღაც სპეციალისტი უნდა დაჯდეს და მოიფიქროს, თუ რა სახეობის ნერგები მოუხდებოდა ამ ადგილს. მერე ამის მიხედვით გამოცხადდეს ტენდერი, თუ რა მცენარეები გვინდა. 

აქ ყველაფერი პირიქით ხდება. მიდიან სანერგეში და ადილზე ნახულობენ თუ რა ნერგები აქვთ. ეს იყო სანერგე "გრინ სერვის პლუსი", სადაც მივიდნენ და ეს ნერგები შეარჩიეს. და მას მერე აღნიშნულ საწარმოზე მორგებული ტენდერი ცხადდება. 

სახეობებიც არასწორი იყო ამ საბორდიურე კედლისთვის ნაყიდი. ალბათ, შეამჩნევდით, რომ ეს მთლიანი კედელი წიწვოვანებისაა. და მათ შორის ვერ ვიტყვი, რომ დარგულია, ჩაკვეხებულია ფოთლოვანი ხეები, რაც ყველა სტანდარტით გამორიცხული ამბავია. ორივეს რომ გაეხარა, სიტყვაზე, კარგად რომ დაერგოთ და კონტეინერული რომ ყოფილიყო, ვიცით, რომ წიწვოვანები ამჟავებს ნიადაგს და ფოთლოვანს პრაქტიკულად გახარების შანსი არ ექნებოდა. 

მოკლედ, უხეში დარღვევა უხეშ დარღვევაზეა. კიდევ ერთი და ასეთი რამ უბრალოდ არ შეგვხვედრია. 13 ივლისის მემორიალის გარეშემო წრეზე ილექსები დარგეს, რომელთაგან თითო ძალიან ძვირი, თუ კარგად მახსოვს, 360 ლარი (შეიძლება მეტიც) ღირდა. დარგვის შემდეგ ორ კვირაში ამ ხეებზე ტენდერი გამოცხადდა და მერე შეისყიდეს ეს "გრინ სერვის პლუსიდან". 

ანუ არც კი ნიღბავენ, რომ ეს ტენდერები ფიქტიურია და არანაირ კონკურენცია აქ არ გვხვდება.

- რას უკავშირებთ ტენდერების მორგებას აღნიშნულ ორგანიზაციაზე?

- რას უნდა ვუკავშირებდეთ, ფულის შოვნის გარდა? რაღაც მოლაპარაკება შედგა და რაღაც ურთიერთობებზე არის საუბარი. ეს ადრეც ხდებოდა, რაც ძალიან დიდ პრობლემას წარმოადგენდა. რის გამოც "გრინ სერვისს" სასამართლო საქმე ჰქონდა და ერთი წლით ჩამორთმეულიც კი ჰქონდათ უფლება, რომ სახელმწიფო ტენდერებში მონაწილეობა მიეღოთ. 

ახლა მათ "გრინ სერვის პლუსი" ჰქვიათ და მონაწილეობას ჩვეულებრივ აგრძელებენ. სანერგე მეურნეობა აქვთ თბილისში, ნაწილი ლილოში და ნაწილი ლაგოდეხში. და ლაგოდეხში არის თითქმის ჭაობოვანი, ძალიან წყლიანი გრუნტი და იმ გრუნტში ხეები ძალიან ჩქარა ხეები. 

თუმცა მერე თბილისში გადარგვისას ადაპტაცია ძალიან უჭირთ, რადგან სრულად განსხვავებული, გაცილებით მკაცრი კლიმატი ხვდებათ. ელემენტარულად, ნებისმიერი სპეციალისტისთვის რომ ეკითხათ, ის ეტყოდა, რომ არ შეიძლება ნერგების ლაგოდეხიდან პირდაპირ თბილისში გადმორგვა. ის ნერგები ლაგოდეხშივე უნდა დაკონტენიერდეს და ამ გზით მოერგოს. 

ნერგი დარგვიდან გახარებულად მხოლოდ ორ წელში ითვლება. ანუ იგივე კონტეინერში ორი წლის მერე შეიძლება უკვე ლაგოდეხიდანაც კი იყიდო. მაგრამ ლაგოდეხის გრუნტიდან, მით უმეტეს, იმ მინდვრიდან, რომელიც ნანახი მაქვს და თითქმის ჭაობია, თბილისში გადმორგული ხე განწირულია. 

მერიას კიდევ ასეთი პასუხი აქვს, რომ კონტრაქტორი, ამ შემთხვევაში "გრინ სერვის პლუსი" ვალდებულია, რომ ეს ნერგები ჩაანაცვლოსო. განცხადებაც გააკეთეს, რომ ოქტომბერში "გრინ სერვისი" აპირებს, რომ ყველა დაზიანებული ნერგი თავისივე ხარჯით ჩაანაცვლოს. მერია ამაში ზედმეტ ხარჯს არ გადაიხდის. 

მაგრამ აქ კიდევ ერთი ხაფანგი აქვთ გამზადებული. "გრინ სერვის პლუსს" კონტრაქტში ამ ნერგებზე მოვლა-პასუხისმგებლობა, მიმდინარე წლის დეკემბრის ჩათვლით ეკისრება. ანუ ოქტომბერში "გრინ სერვის პლუსი" აღნიშნულ ნერგებს რომ დარგავს, უკვე შემოდგომაზე ასე ჩქარა ხმობაზე აღარ მიდის. დიდი ვარაუდით, ეს დარგვები გაიწელება და 31 დეკემბერს ჩვენ გვექნები საღი ხეები და მერია ჩათვლის, რომ ეს კონტრაქტი კეთილსინდისიერად შესრულდა. 

ხოლო 2017 წლის 2 იანვარს რომ დაიწყოს ამ ნერგებმა ხმობა, უკვე კაციშვილი პასუხისმგებელი აღარ იქნება მათზე და ზუსტად ასეც მოხდება. რადგან თვითონვე ამბობენ, რომ ლაგოდეხიდან უნდა შემოიტანოს "გრინ სერვის პლუსმა" ეს მეორე პარტიაცო. "გრინ სერვისმა" სულაც ახლა რომ დაიწყოს დაკონტეინერება, ეს საკმარისი დრო  არ არის იმისთვის, რომ სიცოცხლიუნარიანი ნერგები ჩამოიტანოს კლიმატურად ასეთ მკაცრ პირობებში, როგორც ტრასის გასწვრივ ქარიანი ადგილია.

- ახსენეთ, რომ დარგის სპეციალისტებს არ ეკითხებიან, თვითონ არ ჰყავთ ასეთი სპეციალისტები?

- ერთდაერთი ვინც ჰყავთ, არის ჯამბულ ქანთარია (გვარი თუ არ მეშლება), რომელიც ნამდვილად ამასვე ეტყოდა, თუკი ჰკითხავდნენ. დიდი ვარაუდით, მას არც დაეკითხნენ. მაგრამ მათ ძალიან კარგი სპეციალისტები ჰყავდათ. ერთი იყო მეტყევე ვალტერ ბენეკენდორფი, რომელიც წინა მთავრობისას ხელშეკრულებით ჩამოიყვანეს. ხელშეკრულებით იყო ვალდებული ბენეკენდორფი, რომ აქ მოღვაწეობა გაეგრძლებინა. 

ის საქართველოში  2013 წლიდან მოღვაწეობდა, როგორც გითხარით, მეტყევე იყო და თბილისის გარშემო ტყეები არაჩვეულებრივად შესწავლილი ჰქონდა. ასევე არაჩვეულებრივი პრეზენტაცია და გეგმა ჰქონდა დაწერილი, თუ რა უნდა გავაკეთოთ, რომ ეს ტყეები გაჯანსაღდეს.

ამის სანიმუშოდ ერთი ღონისძიება კიკეთში, ტყეში ჩატარდა, სადაც ისევე, როგორც მთელი თბილისის შემოგარენში ძალიან მძიმედ დაავადებული იყო ჩვენი ტყეები. 2013 წელს ბენეკენდორფის მიერ ჩატარებული ამ ღონისძიების მერე ტყე თვითაღდგენაზე წავიდა და არაჩვეულებრივი შედეგი მოგვცა. 

ბენეკენდორფს ეს ყველაფერი ზონებად დაყოფილი და სიღრმისეულად შესწავლილი ჰქონდა. და თან ეს ყველაფერი ხარჯს არ მოითხოვდა. რადგან თვითშენახვაზე გადიოდა, - ამ მოჭრილი, დაავადებული ხეების გაყიდვა და ა.შ. ამისთვის სრული გეგმა ჰქონდა შედგენილი.

ბენეკენდორფი აგრძელებდა ამ მერიასთან მუშაობას. ჩვენ ძალიან ინტენსიურად ვურთიერთობდით მასთან, რადგან არაჩვეულებრივი სპეციალისტი, ადამიანი იყო და ძალიან ბევრ კითხვაზე პასუხი გაგვცა, ამისთვის ყოველთვის გახსნილი იყო. 

მერიამ ბენეკენდორფს საშუალება არ მისცა, რეალურად არ უსმენდა და მას მოუწია, რომ ხელშეკრულება გაეწყვიტა, დაეტოვებინა და წასულიყო. მან თანამდებობა დროზე ადრე დატოვა.

მეორე შემთხვევა, თვითონ თბილისში ყველასთვის თვალსაჩინოა, რომ წიწვოვანები დაავადებულია, ხეები გაყავისფრდა და, ფაქტობრივად, წიწვოვანების გარეშე ვრჩებით. ძალიან მძიმე ვითარება გვაქვს დაწყებული ფოთლოვანშიც, რომლისთვისაც შველა ჯერ კიდევ შეიძლება. ამას ნებისმიერი დაინახავს თუ შეხედავს ცაცხვებსა და ცხენის წაბლებს. უკვე ძალიან დაეტყოთ, დიდი ხანია ფოთლები გაყვითლებული აქვთ, თითქმის უფოთლოდ არიან. 

შარშან მერიას ნინო ლომიძე ჰყავდა, რომელიც აი ამ პარაზიტების სპეციალისტია. მან წამლობა ჩაატარა ვაკეში, ვაკის პარკში და რამდენიმერ ქუჩაზე, რამაც ისევ არაჩვეულებრივი შედეგი გამოიღო და ეს ხეები გაცოცხლდნენ. 

მე რომ წელს ნინო ლომიძეს მივმართე, - ნინო, რა გვეშველება, ისევ ძალიან მძიმე მდომარეობაა-მეთქი, მიპასუხა, რომ მე მერიაში აღარ ვმუშაობო.

ანუ სპეციალისტები თითო-ოროლა ვინც ჰყავდათ, მერია მათაც იშორებს. ეტყობა, რაღაც ხელშემშლელი ვინც არის მანდ, რომ საქმე გაკეთდეს, ადგილზე არ ტოვებენ. სრული აბსურდია უკვე მერიის ეკოლოგიისა და გამწვანების სამსახურის ქმედები ამ მიმართულებით. 

- ტრასაზე ახალდარგული მცენარეების დაზიანების რამდენი პროცენტია?

- გმირთა მოედანი-თამარაშვილის დამაკავშირებელ ტრასაზე 65-70% პროცენტი ნამდვილად დაზიანებულია. თუმცა რაც დარჩა იმ ნერგებიდან, დიდი ეჭვი მაქვს, რომ იქაც ეს ციფრი 90%-მდეც ავა. რადგან აგრძელებს და აგრძელებს ხმობას, მიუხედავად იმისა, რომ სარწყავი სისტემაც გაუკეთეს. 

ის არ უშველის, აი ამ დაზიანებულ ფესვთა სისტემას, რომელიც ლაგოდეხიდან არის ჩამოტანილი და ასევე არ უშველის, რადგან ეს რეალურად ნაყარში არის დარგული. ფესვები სისტემატურად სტრესში არიან ნაყარის მხრიდან ქარისა და ტემპერატურის გამო. 

- კონტეინერული სიტემით დარგვა რატომ არ მოხდა და ამ მხრივ, ტენდერის პირობები რატომ არ იყო დაცული?

- არ მაქვს ინფორმაცია, მაგრამ სწორედ ეს არის სიღრმისეული პრობლემა ჩვენს მერიებში და ასე იყო წინა მთვრობის დროსაც. ახლა, სიტყვაზე, იდეალური გამწვანების სამსახურის უფროსი რომ მოვიდეს (რომელსაც უნდა, რომ ყველაფერი კარგად იყოს) და ამ შემოდგომაზე ხეების დარგვა მოინდომოს, სანერგე მეურნეობებში ჩვენ დიდი რაოდენობით კონტეინერული ნერგები არ გვაქვს. ეს ელემენტარული მიზეზის გამო, რომ ვერც ერთი სანერგე წინასწარ ვერ იტყვის, რა პერსპექტივა ექნება. თანაც გაცილებით ძვირი ჯდება კონტეინერული ნერგი, ვიდრე მისი გრუნტში გაზრდა. 

იმისთვის, რომ სანერგემ გაზარდოს, მისი რეალიზაციის რაღაც გარანტია უნდა ჰქონდეს. მხოლოდ კერძო შეკვეთისთვის დიდი რაოდეობით ვერ გამოიყვანს. 

ჯერ კიდევ გიორგი ქორქაშვილს ვთხოვდით, რომ ეკოლოგიისა და გამწვანების სამსახურმა დაწეროს სპეციალისტებთან შეთანხმებული ნუსხა და სტანდარტი მცენარეების, რომელიც უახლოეს ათწლეულში დასჭირდება თბილისსა და მის შემოგარენს. ანუ რომელი სტანდარტების, რა კონკრეტული ნერგები დასჭირდება და ეს ორმხრივად ძალიან კარგი საქმე იქნებოდა.

ეს ნიშნავს, რომ ადგილობრივი სანერგე მეურნეობები აღორძინდებოდა და მეორე, გვექნებოდა გაცილებით იაფი ნერგები. ახლა ჩვენ რომ ნერგების დარგვა დაგვჭირდეს, აუცილებლად იმპორტი უნდა განცხორციელდეს, სხვანაირად საქართველოში რესურსი არ არის დიდი რაოდენობის, რაც ქალაქს სჭირდება.

ამ გამწვანების სამსახურსაც პირველივე დღიდან ამაზე ვესაუბრებოდით. ჯერ იყო ბიძინა გიორგობიანი, მერე ქალბატონი ნინო მოვიდა. ორივეს ვეხვეწებოდით, რომ დაწერეთ სია, რომ სანერგე მეურნეობები ამუშავდეს და საქართველოში გაჩნდეს რესურსი იმ ნერგებისა, რომელიც გვჭირდება და აღორძინდეს მეურნეობები.

მაგრამ ამას არ აკეთებენ. ალბათ, ისევ და ისევ იმიტომ, რომ თავისი გზებით, ასე, "გრინ სერვისთან" მოლაპარაკებით დარგონ ის, რაც არის და ის, რაზეც თვითონ ხელს მოითბობენ. არანაირად არ ქმნიან დარგში ჯანსაღ კონკურენციას. ეს ძალიან დიდი პრობლემაა, რომელიც თითქოს ელემენტარულად გადასაჭრელია.

ერთი თვეც არ უნდა, რომ სპეციალისტებმა იმუშაონ და დაიდოს სია, თუ ათწლეულში რა დასჭირდება და ეს ძალიან კარგი იქნება. კონტაქტი მაქვს თითქმის ყველა სანერგე მეურნეობასთან არამხოლოდ თბილისში, არამედ მთელ საქართველოში. იხვეწებიან, გვითხარით, რა ნერგები შეიძლება გაიყიდოსო. ამაზე ვერავინ პასუხს ვერ გასცემს. 

და თითო ოროლა კერძო მესაკუთრეებზე გაყიდვა მათთვის არარენტაბელური პროცესია. 

- ვაკეში, კუსტბის ფერდობზე გამხმარი ხეების გამოხშირვა მოხდა, რამდენად კმაყოფილი ხართ ამ პროცესით?

- იქაც კატასტროფა გააკეთეს. ეს არის ბენეკენდორფის მეთოდი, მაგრამ ბრჭყალებში. ის, რომ დაავადებული ხეები გასატანია, ეს ერთმნიშვნელოვანია, ასევე გამხმარი ხეებიც გასატანია, რომელიც აღარ გადარჩება. კი ბატონო, ამაზე ყველა ვთანხმდებით. 

ახლა რაშია პრობლემა, დაბუდებული პარაზიტები ხუთი სახეობისაა, მგონი მეექვსეც დაემატა. ისინი ძილის რეჟიმში ზამთრის პერიოდში გადადიან, გაზაფხულზე იღვიძებენ და ძალიან აქტიურად მრავლდებიან. ამიტომ სასურველი იყო, რომ ეს გამოხშირვა მომხდარიყო ზამთრის პერიოდში, როცა ამ პარაზიტებს სძინავთ და ისიც ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა მომხდარიყო, რომ საღ ხეებზე ეს პარაზიტები არ გავრცელებულიყო.

რეალურად კი, დაიწყეს გამოხშირვა გაზაფხულზე, როცა ეს პარაზიტები გაგანია გაღვიძებული იყო და არანაირი სიფთხილე არ დაუცვიათ ამ პროცესში. რეალურად, უარესიც კი ქნეს, ჯობდა ხელი არ ეხლოთ, რადგან ამ ხეებს როდესაც აქცევდნენ, ის პირდაპირ მიყუდებულიყო საღ ხეებზე და ამით პირდაპირ ხელი შეუწყვეს ამ პარაზიტების გამრავლებას. 

უამრავი მორი ადგილზე იყო დატოვებული. ანუ ყველაფერი დაარღვიეს, რაც კი ამ პროცესში შეიძლებ დაცულიყო, - სეზონი, გატანის ტექნოლოგია და სხვ. თვალყური აღარ მიდევნებია რამდენად სოციალურად დაუცველებს მოახმარეს საშეშე მასალა, რასაც აპირებდნენ. 

ხოლო რაც ვნახე, ბოტანიკურად, დედროლოგიურად და ა.შ., იქ ყველაფერი დარღვეული იყო. თანაც, ეს რაც გაიტანეს, მხოლოდ კუსტბასა და მთაწმინდაზე, ბომბორას პარკთან მოხდა. თუმცა ეს დაავადებული მასივები დედაქალაქის მთელ შემოგარენშია. ეს არის ლილოში, ლისის ტბისკენ, კუს ტბისკენ, წყნეთში, ზაჰესში, ყველგან და იქ ხელი არ უხლიათ. 

ეს ნიშნავს, რომ ეს წიწვოვანები დაღუპვას განაგრძობენ.  კი ბატონო, ეს მოსაჭრელი და გასატანია, რადგან ამისთვის ათწლეულებია ყურადღება არავის მიუქცევია; ხელოვნურად განაშენიანებული ტყეა და ყურადღება სჭირდებოდა. ახლა ამათ ვერ დავაბრალებთ ხეების ავად გახდომას, რეაგირება კი ძალიან დააგვიანეს. 

მაგრამ იქ დგილზე შერგვაც უნდა მოხდეს. თბილისში ნებისმიერი მცხოვრები გრძნობს, რომ ქარებმა საგრძნობლად მოიმატა. ეს ზუსტად ამის ერთ-ერთი შედეგია, რომ ჩვენ, ფაქტობრივად, ქარსაცავი ზოლი დაგვერღვა და ძალიან სერიოზული ეკოცვლილებების წინაშე დავდგებით, ზუსტად შემოგარენში ტყის დაღუპვისა და გამოხშირვის გამო.

ამიტომ სასწრაფოდ იყო დასაწყები შერგვების პროცესი. ეს ზუსტად იგივე მეთოდით ხდება, როგორც გითხარით. თვის დროზე ბიძინა გიორგობიანს იმდენი ჭკუაც არ ეყო, ეს ჩემთან ერთად მაინც არ გაეკეთებინა. ჩვენ ერთად ვიყავით გარემოს დაცვის სანერგე „სიტიში“, რომელიც გომბორის გადასახვევშია. სადაც მივიდა, დაათვალიერა რა ნერგებია და მეორე დღეს, სწორედ იმ ნერგებზე გამოცხადდა ტენდერი. 

ეს იმის მაგივრად, რომ დაიწეროს, ჩვენ გვჭირდება ასი ათასობით ესა და ეს ხე, დაიდოს სია, რომელიც ისევ სანერგე მეურნეობას საშუალებას მისცემს, რომ გამოიყვანონ ნერგები და გვქონდეს აუცილებელი დასარგავი მასალა. 

ეს დიდი დეფიციტია, ჩვენ არ გვაქვს ხეების რადენობა, რომელიც ახლა ტყეში უნდა დაირგოს. 

- აქ გამოსავალი რა არის?

- კვალიფიციური ადამიანი უნდა იჯდეს იქ და არა მონსტრი, რომელი მხოლოდ ფულის მოხვეჭაზე ზრუნავს. თორემ ძალიან მარტივია, - სპეციალისტებმა დადონ სია, სანერგე მეურნეობები ხელებს აიკაპიწებენ, გამოიყვანენ ხეებს და მერე ამაზე ტენდერი გამოცხადდეს. ეს ხომ რთული საქმე არ არის?

- ეს ყველაფერი ჰაერის დაბინძურების მძიმე პრობლემასაც ეხება. რა კონკრეტული მოთხოვნებით მიმართეთ ხელისუფლებას? რატომ გვაქვს ასეთი მიუღებელი რეალობა და გამოსავალი სად არის?

- აქ არსებულ მდგომარეობას მარტო ხეებს ვერ დავაბრალებთ. ყველას ჰგონია, რომ პირველ ადგილას დგას მანქანები, თუმცა თბილისში პირველ ადგილზეა სამშენებლო მტვერი, რომელიც ძალიან მძიმე კარცენოგენურ ნაწილაკებს შეიცავს. მშენებლობები ყველგან ყოველგვარი დამცავი ბადის გარეშე მიმდინარეობს. ამის დამადასტურებელი ფოტოებიც დევს ხოლმე, თუ როგორი ხილულია ის, რაც ჰაერში დაფრინავს ხოლმე.

ეს ყველაფერი სასუნთქი გზების ონკოლოგიურ დაავადებებს იწვევს. ანუ პირველ ადგილზე სამშენებლო ნაგავი და დაუცველი მშენებლობებია. მეორე ჩვენი დიდი რაოდენობის ავტროტრანსპორტი და გაუმართავი ბენზინია. 

მესამე ადგილზეა (მაგრამ ესეც დასაკნინებელი არ არის) ხეების და მწვანე სივრცეების ნაკლებობა, რაც ამ ყველაფერს ეხმარება, რომ გაფილტროს, გააჩეროს და ა.შ. ამას კომპლექსური მიდგომა და ძალიან ბევრი სხვადასხვა სპეცილისტის მონაწილეობა სჭირდება. 

ალბათ, ყველაზე მარტივია და სამშენებლო სამუშაოების დაცულად წარმოება უნდა დაიწყოს, ცოტა ხარისხიანი ბენზინის შემოტანა და ტექდათვალიერება... ანუ ძალიან ბევრი სამუშაო არის ჩასატარებელი. და მწვანე სივრცეების დამატება და მისი ყველა ადგილას გაშენება. 

ამ დროს ყველაფერი სპონტანურად მიმდინარეობს, რაც პირდაპირ აისახება ჩვენ ჯანმრთელობაზე. რაც ყველაზე მტკივნეულია, კიდევ უფრო შვილების ჯამრთელობაზე ვლინდება. მთელი ეს მძიმე მეტალები და მტვერი ძირითადად მაინც მიწის ზედაპირიდან მეტრანახევარის სიმაღლეზე აკუმულირდება. ზუსტად იმ სიმაღლეზე, სადაც ჩვენი ბავშვები დადიან. ამ კარცენოგენების სუნთქვა ძირითადად ბავშვებს უწევთ. ამას ჩვენივე ხელით ვაკეთებთ და დროა, ყველა ერთად დავდგეთ და ამის გამოსწორება დავიწყოთ.

- თქვენ მოწოდებას მთავრობის მხრიდან რეაგირება თუ მოყვა?

- არანაირი რეაქცია არ მოყოლია. ჩვენ პეტიცია შევიტანეთ, ჯერ ათი სამუშაო დღე არ გასულა და ამ კვირაში გადის. რასაკვირველია, ველოდებით, რომ პასუხი ჩვეული იქნება, - განვიხილავთ, შევხვდებით, სტრატეგიას დავსახავთ და ა.შ. როგორც ეხერხებათ ხოლმე, აბდა-უბდა მიდებ-მოდება და, რეალურად, მათგან პოზიტიური საქმე არ დაგვინახავს. საუბედუროდ, მხოლოდ ცუდის მომსწრე ვართ.