„ქართული საზოგადოების მთავარი ამოცანა „აზერბაიჯანიზაციის“ წინააღმდეგ ბრძოლაა - ნუ დაუშვებთ, რომ მთავრობის უზნეობამ საზოგადოება დააინფიციროს, დააავადმყოფოს“ - აფგან მუხთარლი
საქართველოში პოლიტიკური მდგომარეობა სულ უფრო რუსულ-ბელორუსულ-აზერბაიჯანულს ემსგავსება. ბიძინა ივანიშვილის ხელისუფლება ადამიანის უფლებებს ფეხქვეშ თელავს და აღმოსავლური ტიპის ავტორიტარიზმის დამყარებას ცდილობს. ქართველი ხალხი სამკვდრო-სასიცოცხლო არჩევანის წინაშეა - გააგრძელოს ევროპული გზით სიარული თუ დესპოტურ მმართველობას შეეგუოს.
მაინც რა ხდება საქართველოში?
ერთ-ერთი ბოლო თვალსაჩინო მაგალითი მსახიობ და მუსიკოს ვანიკო თარხნიშვილზე „ოცნების“ „ტიტუშკების“ მისივე საცხოვრებელ სახლთან განხორციელებული თავდასხმაა. ცემის ფაქტი ვიდეოზე გადაიღეს და სახელისუფლებო ტელევიზიაში, ასევე სოციალურ ქსელში გაავრცელეს. „დაქირავებულთა“ დანაშაულებრივმა აქტივობამ ქვეყანაში წარმოუდგენელ მასშტაბებს მიაღწია.
არ უნდა დაგვავიწყდეს გურამ როგავას, დავით ქაცარავას, ლევან ხაბეიშვილის და უამრავი სამოქალაქო აქტივისტის ცემისა და ჯანმრთელობის დაზიანების ფაქტები; როცა უმეტესობას მიზანმიმართულად ცხვირი გაუტეხეს და სისხლნაჟღენთებით სახე დაუმახინჯეს. არცერთ ფაქტზე ხელისუფლებას გამოძიება არ წარუმართავს და დამნაშავეები პასუხისგებაში არ მიუცია.
პარლამენტის საგამოძიებო კომისიაში მიუსვლელობის გამო, ოპოზიციის ლიდერები ციხეში გამოკეტილი არიან. ივანიშვილის ხელდასხმული ყაველაშვილი მოუწოდებს თხოვნით მიმართონ და შეიწყალებს. საპასუხოდ დაპატიმრებულები მას „რუსული სამხედრო ხომალდის“ მიმართულებით აგზავნიან.
ამ ფონზე, უკვე მესამე სინდისის პატიმრის მშობელი იღუპება. „გირჩი“ ზურა ჯაფარიძე ბადრაგს გასვენებაში ნახევარი საათით მიყავს ისე, რომ გვერდიდან წუთითაც არ სცილდება. ეპიზოდი ქვეყნის შავ-ბნელ წარსულს დარჩება, ზედმეტი კომენტარის გარეშე.
ევროკავშირში გაწევრიანების მოლაპარაკებები შეწყვეტილია. კანდიდატის სტატუსი გაყინული და შინაარსისგან დაცლილია. კონკრეტული მოთხოვნების (დემოკრატიული რეფორმების) შეუსრულებლობის შემთხვევაში, ევროპა საქართველოსთან უვიზო რეჟიმის გაუქმებას განიხილავს.
აქამდე როგორ მივედით?
შარშან მაისში პარლამენტმა სამოქალაქო საზოგადოებისა და მედიასაშუალებების შემზღუდავი „რუსული კანონი“ მიიღო. ამის საწინააღმდეგო მრავალათასიანი საპროტესტო აქციები სასტიკი მეთოდებით დაარბია. თავისუფლება აღკვეთილი, ნაცემ-ნაწამები ჟურნალისტები, სამოქალაქო აქტივისტები და პოლიტიკური ლიდერები ქვეყნის ყოველდღიურობა გახდა (მათ შორისაა, ონლაინგამოცემების, „ბათუმელებისა“ და „ნეტგაზეთის“ დამფუძნებელი მზია ამაღლობელი).
ამ ფონზე, პრემიერმა ირაკლი კობახიძემ 28 ნოემბერს განაცხადა, რომ საქართველოს ხელისუფლება 2028 წლის ბოლომდე ევროკავშირთან მოლაპარაკების გახსნაზე უარს ამბობს; როცა საქართველოს კონსტიტუციის 78-ე მუხლი კონსტიტუციურ ორგანოებს ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციისთვის ყველა ზომის მიღებას ავალდებულებს. „ოცნების“ მორიგ პრორუსულ ნაბიჯს საზოგადოებამ მძაფრი წინააღმდეგობა დაუპირისპირა.
მოვლენები ლოგიკურად საშემოდგომო საპარლამენტო არჩევნებამდე გაგრძელდა. დასავლეთმა გაყალბებული კენჭისყრის შედეგები არ ცნო და ხელისუფლებას დემოკრატიული განვითარების გზაზე დაბრუნებისკენ (ხელმეორე არჩევნებისკენ) მოუწოდა. საპასუხოდ, ივანიშვილის მთავრობამ რეპრესიები კიდევ უფრო გააძლიერა, რის შედეგებსაც ყოველდღიურად ვიმკით.
რა მდგომარეობაა (მსგავსი ფაქტები და პროცესებია) მეზობელ აზერბაიჯანში?
„დიქტატურისკენ მიმავალი გზები ერთნაირია, საქართველოს მთავრობა აზერბაიჯანის გზით მიემართება, მაგრამ თბილისში ძალიან სწრაფი მოძრაობა დაიწყეს“ - აფგან სადიგოვი
ქართული საპატიმროდან გირაოთი გათავისუფლებული (თბილისში მცხოვრები) აზერბაიჯანელი ჟურნალისტი აფგან სადიგოვი გვეუბნება, რომ მის სამშობლოში ადამიანის უფლებებს ყოველ ფეხის ნაბიჯზე არღვევენ, ადამიანები პოლიციის შიშის ქვეშ ცხოვრობენ და სასტიკ ჩაგვრას განიცდიან:
„ვინც საკუთარი უფლებების დაცვას ითხოვს, ცილს სწამებენ და აპატიმრებენ. კონსტიტუცია და კანონები მხოლოდ ქაღალდზე არსებობს. დიქტატორი ილჰამ ალიევი ქვეყანას საკუთარი ახირებით მართავს“.
მისივე თქმით, აზერბაიჯანის სიმდიდრეს ჩინოვნიკები იპარავენ: „გარედან ყველაფერი სხვაგვარად ჩანს. სამთავრობო მედია და ტროლები ცრუ ინფორმაციას ავრცელებენ. თითქმის ყველა დამოუკიდებელი მედია და ადამიანის უფლებათა დამცველი ციხეშია“.
დევნილი რეპორტიორი ამბობს, რომ დიქტატურისკენ მიმავალი გზები ერთნაირია. მისივე დაკვირვებით, საქართველოს მთავრობა აზერბაიჯანის მიერ გავლილი გზით მიემართება:
„მაგრამ თბილისში ძალიან სწრაფი მოძრაობა დაიწყეს. ყველა ჩინოვნიკს ერთი ადამიანი (ივანიშვილი) აკონტროლებს. მათი პოლიტიკა ხალხის დაშინება, დაჩაგვრა და უღლის ქვეშ შენარჩუნებაა. მიღებული კანონები, ყველა გადაწყვეტილება მხოლოდ მთავრობის (პირადულ) ინტერესებს მოემსახურება“.
სადიგოვი დასძენს, რომ ამ კატასტროფისგან თავის დასაღწევად შანსი ჯერ კიდევ არის:
„მერე დაგვიანებული იქნება. მთავრობა ძლიერდება და ყველა რესურსს აკოწიწებს. ხალხი როგორც ფიზიკურად, ასევე მატერიალურად და მორალურად სუსტდება. ნუ შეგეშინდებათ! წარმატებისა და გამარჯვებისა გზა მხოლოდ თავდაცვაზე არ გადის! სახის დაფარვით, ნიღბებით და ყოველ საღამოს 2-3 საათით მოედანზე გამოჩენით შევძლებთ კი რაიმეს მიღწევას? ხელისუფლებამ არ უნდა დაინახოს, რომ მისი გვეშინია!“
აქტივისტის თქმით, დღეს ხელისუფლება ხალხს უხეშად არ ეხება, რადგან საფრთხეს არ გრძნობს: „ზეწოლის სხვა მეთოდს იყენებს - მომიტინგეებს მაღალ ჯარიმებს აკისრებს. ასი ათასზე მეტ მომიტინგეზე სხვაგვარ ზეწოლას ახდენდნენ, რადგან იმ დროს მთავრობა საფრთხეს გრძნობდა“.
სადიგოვი საერთაშორისო საზოგადოებას მოუწოდებს, რომ განცხადებებითა და რეკომენდაციებით არ უნდა დაკმაყოფილდეს: „მმართველების წინააღმდეგ მკაცრი სანქციები დააწესონ. მთავრობა ხალხის ნებას უნდა დაემორჩილოს, რაშიც საერთაშორისო დემოკრატიულმა საზოგადოებამ უმნიშვნელოვანესი როლი უნდა შეასრულოს“.
„ქართული საზოგადოების მთავარი ამოცანა საქართველოს „აზერბაიჯანიზაციის“ წინააღმდეგ ბრძოლაა - ნუ დაუშვებთ, რომ მთავრობის უზნეობამ საზოგადოება დააინფიციროს, დააავადმყოფოს“ - აფგან მუხთარლი
თავის დროზე საქართველოდან ყაჩაღურად გატაცებული (ამჟამად გერმანიაში მცხოვრები) ჟურნალისტი აფგან მუხთარლი გვიყვება, რომ აზერბაიჯანის ხელისუფლებისთვის კანონის უზენაესობის, თანასწორობისა და ადამიანური ღირსების პრინციპები არ არსებობს. მისივე თქმით, კანონებს ექსკლუზიურად ალიევის ოჯახისა და მასთან დაკავშირებული ოლიგარქების მცირე ჯგუფისთვის იღებენ:
„კონსტიტუცია ოჯახის საჭიროებებზე მორგებულია. ერთი პირის ორზე მეტჯერ პრეზიდენტად არჩევის ამკრძალავი დებულებები გაუქმებულია. ილჰამს შეუძლია სიცოცხლის ბოლომდე პრეზიდენტად დარჩეს. მეუღლე მეჰრიბან ალიევა პირველი ვიცე-პრეზიდენტის თანამდებობას იკავებს მიუხედავად იმისა, რომ კანონი ახლო ნათესავების ერთსა და იმავე სამთავრობო უწყებაში მუშაობას კრძალავს“.
მისივე ინფორმაციით, ეკონომიკის ყველა სექტორი - მრეწველობა, სოფლის მეურნეობა, ვაჭრობა, სამთო მოპოვება, ლოჯისტიკა, ავიაცია, თვით მზესუმზირის თესლის გაყიდვამდე - ალიევის ოჯახური მონოპოლიის ქვეშაა:
„მაგალითს მოგიყვანთ: საქართველოს სტატისტიკის სამსახურის მონაცემებით, სათამაშო ბიზნესით 1038 კომპანია არის დაკავებული. ახლა აზერბაიჯანში კაზინოების შესახებ კანონი მიიღეს. ფართოდაა ცნობილი როგორც „ემინ აგალაროვი-2“, რადგან ბიზნესი მხოლოდ ილჰამ ალიევის ყოფილ სიძეს, რუს მილიარდერ ემინ აგალაროვს შეუძლია აწარმოოს. ყველა კანონი ოჯახის ინტერესებზე მორგებულია. საჯარო ადმინისტრირების, საზოგადოებრივი ცხოვრებისა და მედიის მარეგულირებელი კანონმდებლობა ასევე ალიევის სასარგებლოდ შეიცვალა და ხაზგასმით რეაქციული ხასიათი შეიძინა“.
მუხთარლი ამბობს, რომ პოლიტიკური პარტიების, მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების შესახებ კანონები უფრო რეგრესულია, ვიდრე ე.წ. „რუსული კანონები“ (მაგ; უცხოელი აგენტების), რომლებიც დღეს საქართველოსა და რუსეთის გავლენის ქვეშ მყოფ პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში მიღებული. მისივე თქმით, აზერბაიჯანის დარგობრივი კანონი მედიას ფაქტობრივად აუქმებს:
„უცხოურ მედიასთან და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობა აკრძალულია. რეაქციულ კანონებზე დაყრდნობით, ალიევმა დამოუკიდებელი მედია გააუქმა. დააპატიმრეს დამოუკიდებელი მედია საშუალებების (Meydan.tv, AbzasMedia და Toplum.tv) მენეჯმენტი და სარედაქციო პერსონალი. აზერბაიჯანის ციხეებში 40-ზე მეტი ჟურნალისტია, აქედან 9 ქალია. ხელისუფლებისგან დამოუკიდებელი არასამთავრობო ორგანიზაციები დაიხურა. ცნობილი უფლებადამცველები, ანარ მამადლი და ბაშირ სულეიმანოვი შეთხზული ბრალდებებით დააკავეს“.
დევნილი ჟურნალისტი გვეუბნება, რომ „სახალხო ფრონტისა“ და „მუსავატის“ გარდა, ოპოზიციური პარტიები პრაქტიკულად არ არსებობს: „ორივე ეს პარტიაც ზეწოლის ქვეშაა. სახალხო ფრონტის პარტია 10 წელზე მეტია ოფისის გარეშე მუშაობს. დაახლოებით 40 ფიქტიური, ე.წ. ავტობუსური ოპოზიციური პარტია ალიევის პოლიტიკას მხარს უჭერს“.
მუხთარლი აცხადებს, რომ აზერბაიჯანის ხელისუფლება სისტემატურად ადამიანის ღირსებას ამცირებს. მისივე თქმით, მოქალაქეები ამგვარ დისკრიმინაციას არა მხოლოდ სამართალდამცავ ორგანოებსა და ციხეებში, არამედ ყველა სახელმწიფო დაწესებულებაში განიცდიან:
„წამება ადამიანის ღირსების დამცირების ფორმად და, სამწუხაროდ, ნორმად იქცა. ალიევის რეჟიმი განსაკუთრებით დამამცირებელ ფორმებს იყენებს, მათ შორის სექსუალური ხასიათის წამება ფართოდ გავრცელებულია. ბევრი პატიმარი იტყობინება შინაგან ორგანოებში ხელკეტების ჩადგმის (ხელკეტით გაუპატიურების) მუქარაზე და რიგ შემთხვევაში ეს მუქარა განახორციელეს“.
მისივე თქმით, ადამიანის უფლებების თვალსაჩინო მაჩვენებელი არჩევნების თავისუფლებაა - ყველა ადამიანს აქვს უფლება თავისუფლად აირჩიოს და არჩეულ იქნას:
„1993 წლიდან აზერბაიჯანში საპრეზიდენტო, საპარლამენტო და მუნიციპალური არჩევნები ტოტალურად ყალბდებოდა. ევროკავშირმა და ევროპის საბჭომ ათობით რეზოლუცია მიიღეს, რომლებიც სისტემატურ გაყალბებას გმობენ. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ არჩევნებზე დარღვევების საქმეებზე ასობით გადაწყვეტილება გამოიტანა. ქვეყანაში, სადაც არჩევნების თავისუფლება არ არსებობს, სხვა თავისუფლებებზე საუბარი ზედმეტია“.
მუხთარლის დაკვირვებით, ალიევ-ივანიშვილის რეჟიმებს შორის მნიშვნელოვანი მსგავსებაა. მისივე თქმით, ორივე კორუმპირებული, ანტიდემოკრატიულია, არჩევნების ღიად გაყალბებაშია ჩართული და მოქალაქეებს აწამებს:
„რეჟიმები მოსახლეობას მონობის ჯოჯოხეთში მიაქანებენ. თუმცა, ივანიშვილის მთავრობამ აბსოლუტური დიქტატურის დამყარება ჯერჯერობით ვერ შეძლო. ერთპარტიული პარლამენტი, პოლიციისა და უსაფრთხოების სხვა ძალების მიერ უკანონო ბრძანებების შესრულება მიუთითებს, რომ ივანიშვილი კავკასიაში მეორე დიქტატურის დამყარებას ცდილობს.
ვნახე საპროტესტო აქციების მრავალი ვიდეო, სადაც ქართველი ახალგაზრდებისა და აქტივისტების მიმართ პოლიციის სისასტიკე ჩანს. ბაქოში გამართული საპროტესტო გამოსვლები გამახსენა. ფალსიფიცირებული სასამართლო პროცესებიც ჩვენთვის ნაცნობია. 19 წლის საბა ჯიქიას საბოლოო ჩვენება წავიკითხე, რომელსაც 4 წლითა და 6 თვით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა: „მე მივხვდი თავისუფლების ფასს და შვილიშვილებისთვის მოსაყოლი მშვენიერი ისტორია მექნება“.
მუთარლის თქმით, საბას სიტყვები შთამბეჭდავია, მაგრამ „სამწუხაროდ, ჩემი ქვეყანა აზერბაიჯანი ასეთი ისტორიებით სავსეა“:
„ნეტგაზეთის დამფუძნებლის, მზია ამაღლობელის სასამართლო პროცესს ვაკვირდები. ძლიერ იმედგაცრუებული ვარ როცა ვხედავ, როგორ გადაიქცევიან ქართველი მოსამართლეები რეჟიმის ინსტრუმენტად, რომლებიც ცოტა ხნის წინ სამართლიან გადაწყვეტილებებს იღებდნენ. ქართველებო იცოდეთ, ეს უკიდურესად საშიში ტენდენციაა“.
მუხთარლი ამბობს, რომ პოლიტპატიმრების შეწყალებაზე არალეგიტიმური პრეზიდენტის მიხეილ ყაველაშვილის შეთავაზება ამორალურია (მუნიციპალურ არჩევნებში მონაწილეობის სანაცვლოდ), რაც ადამიანის ღირსების დამცირების ნათელი მაგალითია. მისივე შეფასებით, ეს უკვე „აზერბაიჯანიზაციაა“!
„კიდევ ერთი პარტია „ლელო - ძლიერი საქართველოს“ პოლიტიკური ორიენტაციის რადიკალური ცვლილებაა. აზერბაიჯანშიც მსგავსი მოხდა, როდესაც ოპოზიციური პარტიის ლიდერი, პოლიტპატიმრობას გადარჩენილი ალიევის რეჟიმის პროპაგანდისტად გადაიქცა. საქართველოში უკუღმართი პროცესის დასაწყისს ვხედავთ“.
აფგანისთვის ყველაზე საშიში ისაა, რომ ივანიშვილი პუტინისა და ალიევის რეჟიმებს უპირობოდ ემორჩილება. მისივე თქმით, იგი მოსკოვისა და ბაქოს ბრძანებებს უსიტყვოდ ასრულებს:
„ჩემი გატაცება, აფგან სადიგოვის უკანონო დაპატიმრება, რუსი ოპოზიციონერების გატაცება და მოსკოვისთვის გადაცემა - ეს ყველაფერი აშკარა დასტურია. საქართველოში უცხოური სადაზვერვო სამსახურების თავისუფალი საქმიანობა ქვეყნის უსაფრთხოებას საფრთხეს უქმნის“.
ბოლოს მუხთარლი აღნიშნავს, რომ აზერბაიჯანში ხელისუფლების უზნეობამ საზოგადოებაში ზნეობრივი ღირებულებების დეგრადაცია გამოიწვია: „ქართული საზოგადოების მთავარი ამოცანა საქართველოს „აზერბაიჯანიზაციის“ წინააღმდეგ ბრძოლაა. ნუ დაუშვებთ, რომ მთავრობის უზნეობამ საზოგადოება დააინფიციროს, დააავადმყოფოს“.
მუხთარლი შეგვახსენებს, რომ ევროპის საბჭომ აზერბაიჯანის წევრობა შეაჩერა, რაც საკმარისი არ არის. მისივე თქმით, ევროკავშირმა, გაერთიანებულმა სამეფომ და შეერთებულმა შტატებმა საქართველოსა და აზერბაიჯანის ხელისუფლების წინააღმდეგ პერსონალური სანქციები უნდა დააწესონ:
„აზერბაიჯანის შემთხვევაში, სანქციები ალიევის ოჯახის ბიზნესებზე, მათ შორის ნავთობისა და გაზის სექტორზე როგორც აზერბაიჯანში, ასევე ევროპაში უნდა გაავრცელონ. საქართველოში ივანიშვილისა და სხვა თანამდებობის პირების, ასევე მათი ბიზნეს სტრუქტურების მიმართ, საბანკო ანგარიშების ბლოკირებით უნდა დაწესდეს. საჭიროა ორივე რეჟიმის ცივილიზებული სამყაროსგან იზოლირება. ამ კონტექსტში ევროკავშირის ბოლო რეზოლუცია წარმატებულია“.
„ღმერთს შევთხოვ გადარჩეთ იმ საშინელებისგან, რასაც საქართველო უახლოვდება, თქვენ უნდა იცოდეთ, აზერბაიჯანში რამდენი ასეთი უდანაშაულო ადამიანი მოკლეს, მათ შორის 5 ცნობილი ჟურნალისტი, რომლებსაც ყველა იცნობდა, პატივს სცემდა“ - დაშგინ აგალარლი
პოლიტიკური პარტია „მუსავათის“ წევრი (ნორვეგიაში დევნილი) დაშგინ აგალარლი გვეუბნება, რომ აზერბაიჯანში უკანონობა და დიქტატურა დიდი ხანია გამეფებულია. ფაქტებზე გვიამბობს, რაც მისივე თქმით, მსოფლიოსთვის ცნობილია:
„ჟურნალისტებს, უფლებადამცველებს, აქტივისტებს და ოპოზიციის წარმომადგენლების მასობრივად უკანონოდ აკავებენ, აწამებენ. თავისუფალი პრესა გააუქმეს. საქართველოში თავისუფალი პრესა, უფლებადამცველი ორგანიზაციები კიდევ არიან; იურისტები, ადვოკატები ჯერ კიდევ თავისუფლად მოქმედებენ“.
აგალარლის ინფორმაციით, ჯერ კიდევ 2005 წელს რეპრესიების პირველი ტალღის დროს, აზერბაიჯანში დაახლოებით 300 ცნობილი აქტივისტი დააპატიმრეს. მისივე თქმით, შემდეგ 2013-14 წლებში თავადაც საქართველოში დააპატიმრეს:
„მთელი სამოქალაქო საზოგადოება (ჟურნალისტები, აქტივისტები, პოლიტიკოსები) ციხეში გაგვიშვეს. ბოლო წლების რეპრესიების მესამე ტალღის დროს თავისუფალი პრესის ყველა ელემენტი ამოძირკვეს. სამი ონლაინ მედია იყო შენარჩუნებული - აბზაცმედია, თოფლუმტივი და მეიდანტივი, სამივე გამოკეტეს. წარმოიდგინეთ, მარტო ბოლო ხანებში ასეთი 40 ჟურნალისტია, რომლებიც ონლაინსივრცეში აქტიურობდნენ. დაკავებულები ყველა სტადიაზე ხელისუფლების მხრიდან ძალადობის, წამებისა და არაადამიანური მოპყრობის მსხვერპლი არიან“.
აგალარლი ამბობს, რომ შემდეგი რესპუბლიკის საზღვრების ჩაკეტვაა - წლებია სახმელეთო გზით აზერბაიჯანში ვერც შეხვალ და ვერც გამოხვალ. მისივე განმარტებით, მხოლოდ საჰაერო გზაა, რაშიც კლანია ჩართული:
„სატრანსპორტო ბიზნესი ალიევების ოჯახს ეკუთვნის. ქვეყნის შიგნითაც კი მოქალაქეების თავისუფალი გადაადგილება შეზღუდულია. მაგ; რაიონულ ცენტრის ჩაიხანაში ორ-სამ ოპოზიციონერს ერთად ვერ ნახავთ, ჩაის რომ სვამდნენ და ისვენებდნენ. მაშინვე დროებით აკავებენ ან აპატიმრებენ. მთავრობის უბრალო კრიტიკოსებს ეგრევე იჭერენ და ყოველწლიურად ასეთების რიცხვი ათასზე მეტია“.
მისივე დაკვირვებით, საქართველოში საქმე აქამდე არ მისულა. გვახსენებს, რომ ოთხი წელი თბილისში იცხოვრა, საიდანაც ექვსი თვე ციხეში გაატარა:
„ათი წლის წინ ქართულ საპარლამენტო არჩევნებზე გაყალბებისა და ძალადობის ფაქტებს ვაფიქსირებდით. მაშინ მე, აფგან მუხთარლი და ლეილა მუსტაფაევა ორ ამერიკელ კონგრესმენს შევხვდით. აშკარა დარღვევის ფაქტებზე რომ მოვუყევით, გვითხრეს, საქართველო რომ არ დავკარგოთ, რაღაც ფაქტებზე თვალებს ვხუჭავთ, ეს მაინც აზერბაიჯანი არ არისო. დიდხანს ლოდინი არ დასჭირდა, მომდევნო წელს აფგანი თბილისიდან ივანიშვილის ხელქვეითებმა გაიტაცეს. ჩემი დეპორტაციაც სურდათ, მაშინ მუხთარლის გატაცებამ გადამარჩინა“.
მისივე შეფასებით, იმ წლებში ჩაეყარა საფუძველი, რაც დღეს ქვეყანაში ხდება: „კორუფცია, ფალსიფიკაციის ფაქტები, საარჩევნო პროცესში აშკარა ძალადობა, ხმების მოსყიდვა და ა. შ. მაგრამ საქართველოში მაინც ისმოდა ოპოზიციური ხმა, აზერბაიჯანში ეს უკვე დიდი ხანია ჩამკვდარია. იქ ინიშნება ე.წ. არჩევნები და სიები წინასწარ გამზადებულია. ამ შემთხვევაშიც აყალბებენ, რადგან მოსახლეობა კენჭისყრაზე არ მიდის - მაინც აზრი არ აქვსო, ამბობენ“.
აგალარლის ინფორმაციით, აზერბაიჯანში კონსტიტუცია მთლიანად ფორმალიზებულია. მისივე თქმით, მუდმივად საკუთარი გემოვნებით ცვლიან:
„თავიდან ალიევი ორ ვადაზე მეტი ხნით არ უნდა არჩეულიყო, მერე იყო მეორე, მესამე, მეხუთე საპრეზიდენტო ვადები. ასე თუ გაგრძელდა მეექვსეც იქნება. ქვეყანაში მონოპოლიისა და კორუფციის საშინელი მაჩვენებელია. ეკონომიკური თავისუფლება უგულებელყოფილია. საქართველოში ჯერჯერობით ასე არ არის, მაგრამ უარყოფითი მაჩვენებლებით ნელ-ნელა ეწევა, კვალდაკვალ მიჰყვება“.
მისივე თქმით, ორივეგან ოჯახურ-კლანური კორუმპირებული მმართველობაა: „ბოლო რუსული კანონის მიღების შემდეგ ივანიშვილის მიმდევრებმა ის მაინც თქვეს, რომ ევროკავშირი ცდება ზურგს რომ გვაქცევსო. სანამ ამგვარი რიტორიკაა, დემოკრატიის რაღაც ელემენტები შენარჩუნდება. ღმერთს შევთხოვ გადარჩეთ იმ საშინელებისგან, რასაც საქართველო უახლოვდება. დღეს ამ მხრივ ჩვენგან მეტ-ნაკლებად სომხეთი გამოირჩევა“.
აგალარლი ფიქრობს, რომ საბოლოო ჯამში ქართველი ხალხი გაიმარჯვებს: „აქ ცოცხალი ხალხი ჯერ კიდევ მოძრაობაშია. აზერბაიჯანში ნებისმიერი ოპოზიციური ხმა ჩაახშვეს, ამოქოლეს. თქვენ უნდა იცოდეთ, რამდენი ასეთი უდანაშაულო ადამიანი მოკლეს, მათ შორის 5 ცნობილი ჟურნალისტი, რომლებსაც ყველა იცნობდა, პატივს სცემდა“.
დაშგინ აგალარლი გვეუბნება, რომ იმედი ბოლოს კვდება. მისივე დაკვირვებით, ევროკავშირი, ზოგადად ევროპული სტრუქტურები აზერბაიჯანთან რეაგირებისთვის ძალიან დიდ დროს კარგავდნენ: „ღიად და გულწრფელად კანონიერებას, ოპოზიციას და ხალხს ხელისუფლების შიშველი ძალადობისგან არ იცავდნენ. უფრო საკუთარ ინტერესებს ითვალისწინებდნენ და ახორციელებდნენ“.
მისივე ინფორმაციით, ილჰამ ალიევის პირველი ვადით პრეზიდენტად არჩევისას, ბაქოს მოედანზე ოპოზიციურად განწყობილი ადამიანი მოკლეს:
„ის რაპორტებშიც კი არ შეჰყავდათ და არც ახსენებდნენ. ალბათ მთავარი საზრუნავი იყო, რომ სანავთობო კონტრაქტებს ემუშავა. აზერბაიჯანში ყველაზე დიდი უბედურება ნავთობია. ამ სიტუაციაშიც კი აზერბაიჯანში არის ოპოზიცია, ნიჭიერი ადამიანები, რომლებსაც დემოკრატიის, მომავლის სჯერათ“.
აგალარლის აზრით, აზერბაიჯანში ნათელი დღეები მხოლოდ მაშინ მოვა, როცა მსოფლიოში მნიშვნელოვანი ამბები მოხდება: „მაგალითად, როდესაც დამოუკიდებლობა მოვიპოვეთ, ყოფილ საბჭოეთში, აღმოსავლეთ ევროპაში დიდი მოძრაობები, მოვლენები ვითარდებოდა, რასაც მსოფლიო სულ სხვა თვალით უყურებდა. დღეს მსოფლიოს ყველაზე ძლიერი ქვეყანა ალიევის მსგავს ავტორიტარებსა და დიქტატორებს მხარს უჭერს:.
მისივე აზრით, საქართველოში ევროკავშირის სტრუქტურებს ბევრის გაკეთება შეუძლიათ.
„როგორც დაიწყეს, ისე უნდა გააგრძელონ ქართველი ხალხის მხარდაჭერა და მუდმივი მოლაპარაკება აწარმოონ. ლოგიკური კითხვაა, ივანიშვილი რატომ უნდა შეეკრას რუსეთს, როცა ეს ქვეყანა საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციის საკითხში არანაირ შემხვედრ ნაბიჯებს არ დგამს? ხოლო ევროკავშირზე მეტად საკუთარი ქვეყნისთვის დიდებული საქმეების კეთება ქართველ ხალხს შეუძლია. ვიცნობ და მჯერა ქართველი ხალხის, ოღონდ ოპოზიციაც არ უნდა დანაწევრდეს. ხელისუფლებიდან ივანიშვილის კლანის გასაშვებად ძლიერი ოპოზიციური კოალიცია უნდა ჩამოყალიბდეს. ყველა წყენა და უსარგებლო დისკუსია უნდა დაივიწყონ, ამ პირობებში ქართველი ხალხი ადრე თუ გვიან აუცილებლად გაიმარჯვებს“, - დასძენს დაშგინ აგალარლი.
რატომ ცდილობს ივანიშვილი რუსული ტიპის ავტორიტარიზმის დამყარებას?
„მოსკოვი არასდროს ეტყვის ივანიშვილის რომ ჩაატაროს სამართლიანი არჩევნები, ჰქონდეს დამოუკიდებელი, მიუკერძოებელი სასამართლო, დემოკრატიული ინსტიტუტები, რასაც ჩვენგან ევროპა, დემოკრატიული სამყარო მოითხოვს“ - პაატა ზაქარეიშვილი
კონფლიქტოლოგ პაატა ზაქარეიშვილის თქმით, მთავარი პრობლემა იმაშია, რომ საქართველო ჯერ კიდევ პოსტსაბჭოური სივრცეა და ივანიშვილიც საბჭოთა, რუსული ყაიდის ადამიანია. მისივე თქმით, ივანიშვილი 2012 წლიან მოყოლებული საქართველოში ძალაუფლებას ეფექტურად ყიდულობს:
„ფული იქ გააკეთა, დაბრუნდა, სხვა სამყარო არც იცის. ჯერ ნაციონალურ მოძრაობასთან თანამშრომლობდა, არ გამოვიდა, დამოუკიდებელ პოლიტიკას მიმართა. რუსულ პოლიტიკას ახორციელებს, რადგან თვითონ რუსეთი ავტორიტარული სახელმწიფოა. მისთვის მისაღებია მოწყვლადი, ინვალიდი სახელმწიფოები, რომლებიც მასზე არიან ჩამოკიდული. მოსკოვი არასდროს ეტყვის ივანიშვილის რომ ჩაატაროს სამართლიანი არჩევნები, ჰქონდეს დამოუკიდებელი, მიუკერძოებელი სასამართლო, დემოკრატიული ინსტიტუტები, რასაც ჩვენგან ევროპა, დემოკრატიული სამყარო მოითხოვს.
საქართველო როგორც პატარა ქვეყანა რომელიღაც ორბიტაზე უნდა იყოს. ჯერ კიდევ შევარდნაძის დროს ნატოში გაწევრიანება ვარჩიეთ, განაცხადი 2002 წელს შევიტანეთ. ასევე, სააკაშვილის დროს ევროპისკენ მოძრაობა დავიწყეთ. მისმა ავტორიტარიზმმაც საზოგადოება გააუცხოვა და ივანიშვილისადმი სიმპატიები გააძლიერა. ამ ფონზე, აშკარაა, რომ რუსული ავტორიტარიზმით ევროპასთან ვეღარ ვლაგდებით, რადგან უარს ვეუბნებით, ვაგინებთ, ომის წამოწყებას ვაბრალებთ და ა. შ. ამ დროს ერთადერთი სახელმწიფო რუსეთია, რომელსაც შეუძლია ღირებულებითად შეგვიფაროს. ამიტომ ქართული პოსტსაბჭოთა ავტორიტარიზმისთვის ყველაზე მისაღები ვარიანტია.
ახლა მეზობელმა აზერბაიჯანმა პირველად პოსტსაბჭოთა სივრცეში არადემოკრატიული, არაევროპული გეზი თურქეთს დაუქვემდებარა. ეს მისი ცივილიზაციური, კულტურული, ენობრივ-რელიგიური არჩევანია. თურქეთი მაინც ნატოს წევრი სახელმწიფოა, ასევე ევროკავშირში გაწევრიანება სურს და რაც მთავარია, რეგიონში ყველაზე მეტი დემოკრატია თურქეთშია. იმის მიუხედავად, რომ იქაც დიდი პრობლემებია, თურქეთზე რომ არ ჰქონოდა ორიენტაცია, ერთადერთი რუსეთი რჩებოდა“.
მაინც რამდენად შესაძლებელია საქართველოში რუსული ავტორიტარიზმის ჩაბეტონება?
ზაქარეიშვილი: „შეუძლებელია, ამიტომ წვალება იქნება. ივანიშვილი უკვე ხანში-შესული ადამიანია, გვიან ჩამოვიდა. პირველი რიგის თუ მეტ-ნაკლებად ცნობილი პოლიტიკური ფიგურები საქართველოს მოქალაქეების თვალწინ გაიზარდნენ. შევარდნაძესაც კი კომუნისტების დროიდან მოყოლებული ვიცნობდით. ასევე ენერგიულ სააკაშვილს ახალგაზრდობიდანვე ყველა ხედავდა. გამსახურდიაზე და ყველაზე შეგვიძლია ამგვარად საუბარი.
ივანიშვილი საქართველოში დღევანდელი სახით, დიდი ფულით ჩამოვიდა. მისი წარსული რუსეთშიც კი ნორმალურად არ იციან. გვიან ჩამოსულმა გუნდიც კი ვერ ჩამოაყალიბა. ნახეთ, რამდენი ადამიანი გაყარა გარემოცვიდან. უფრო მეტი გაყარა, ვიდრე დღეს ოცნებაში არიან. მისგან სულ ვიღაცები მიდიან. ვინც არ მიდის, სამსახურებიდან ყრიან (ეს ეტაპია დამდგარი), ვინც არ მიდის, ცდილობს თავი მოიკლას, მაგალითად რიჟვაძე. ანუ გუნდა ვერაფრით მოაქუჩა, სულ უდნება და უდნება, ამასობაში წლები მიდის.
მაქსიმუმ შეიძლება 10-15 წელი დარჩა იმისთვის, რომ ეფექტურად მართოს. ჩვენთვის ეს დიდი დროა, მაგრამ სახელმწიფოსთვის ასატანია, თუ მანამდე ვერ გავისტუმრეთ. ყველაზე გვიან და არასასურველ პირობებში საქართველო ამ მდგომარეობიდან მაინც გამოძვრება.
ივანიშვილი ბერდება და ისედაც არ ჩანს. არაა ეს კაცი პოლიტიკის მკეთებელი, სულ იმალება, რაც საზოგადოებაზე მოქმედებს. მის მიერ ბოლოს და ბოლოს შერჩეული კობახიძე ძალიან არაპოპულარულია, რაც ასევე პატრონზე არ მუშაობს. ასევე, ქართველები კომუნისტებიდან მოყოლებული ყოველთვის ანტი-რუსები იყვნენ - 9 აპრილი გავიხსენოთ და მისთ. ქართველებს თავს ვერ შეაყვარებს და ეს ყველაზე კარგად რუსეთმა იცის, ვაშინგტონზე და ბრიუსელზე მეტად.
ქართველებს არც ჩინეთი (მსგავსი ქვეყნები) მოსწონთ და უყვართ ევროპა, იქითკენ მივდივართ. შეიძლება ბოლომდე გაცნობიერებული არ გვაქვს, რა არის ეს ევროპა, რადგან საფრთხეებით გვაშინებენ - გეიაღლუმებითა და კაცების ქორწინებებით. ვიღაცას ეშინია, მაგრამ მაინც გვინდა ეს ევროპა. ფაქტორები ბევრ რამეში გადამწყვეტია“.
კონფლიქტოლოგის თქმით, რუსეთის სასარგებლოდ მხოლოდ ჩვენი ოკუპირებული ტერიტორიებია. მისივე თქმით, მოსკოვს ძალიან გამოყენების გარდა სხვა არაფერი შეუძლია:
„ეს რესურსები ამოიწურება, სიტუაცია უკრაინაში მეტ-ნაკლებად უკრაინელების სასარგებლოდ გადაწყდება, პუტინიც ახალგაზრდა აღარაა და წამსვლელია, ვიდრე დამრჩენი. ამ ფონზე, ივანიშვილის რუსული პროექტიც აუცილებლად ჩავარდება. ჩვენ არ გვაქვს სიმდიდრეები - გაზი, ნავთობი, ურანი, ავტორიტარიზმი მიწიდან არ იკვებება. მიწაში ფული არ გვაქვს და ეს ფული ჩვენს თავებში, ინტელექტშია. ვიფიქროთ, ხელები ფეხები გავანძრიოთ, საქმე გავაკეთოთ. ამას დემოკრატია სჭირდება, რაც საქართველოსთვის გარდაუვალია. ეს ჩვენი ყველაზე დიდი სიმდიდრეა. აზერბაიჯანს ნავთობი აქვს, სომხეთს შეიძლება დიასპორა დაეხმაროს, ჩვენ არცერთი გვაქვს, არც მეორე. ამიტომ ჩვენი ერთ-ერთი გამოსავალი ტვინია, რაც დემოკრატიის დროს ყვავის. ძველი საბერძნეთის მაგალითები გავიხსენოთ“.
რა უნდა დაუპირისპიროს ამ ძალადობრივ პროცესს ქართულმა საზოგადოებამ?
ზაქარეიშვილი გვეუბნება, რომ მშვიდობიანი ბრძოლის ყველა ფორმა უნდა დავუპირისპიროთ. მისივე თქმით, ასეთია ქუჩის აქციები და, ასევე, ახალ არჩევნებში მონაწილეობა:
„ადგილობრივ არჩევნებთან დაკავშირებით ბევრი მაკრიტიკებს. თუ უარი ვთქვით, პარტიებისა და საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი კენჭისყრაზე არ მივიდა, გამოდის ოპოზიცია ლაჩარია. მოწინააღმდეგე ხედავს, რომ გეშინია და მორჩა, ჩაბარებული ხარ. ამით ოცნება ძლიერდება. ლაჩრები ყოფილან ეს საცოდავებიო, ასე იტყვიან. შუალედური ამომრჩეველიც კი იტყვის, ამ ოპოზიციაში დოყლაპიები ყოფილანო; არჩევნებზეც კი ვერ გავიდნენ, რომელ ბრძოლა, რევოლუციაზეა ზღაპრები? რა გაფიცვა და სამოქალაქო დაუმორჩილებლობა, როცა არჩევნები გამოტოვეს? ეს ათმაგი დამარცხება იქნება, ვიდრე მერობის თუ საკრებულოს წაგება“.
ევროკავშირმა (დასავლეთმა) რა პოზიციები უნდა დაიკავოს?
ზაქარეიშვილი ამბობს, რომ დასავლეთი ჩვენ გვიყურებს, რადგან დედამიწის სახელმწიფოების 80% ავტორიტარულია და ჩვენზე ათასჯერ უარესია. მისივე შეფასებით, ჩვენი ავტორიტარიზმი საცხოვრებლად ყველაზე ვარგისია:
„რუსეთი, ბელორუსი აიღეთ, ვენესუელას მსგავსზე აღარაფერს ვამბობ, მარტო სამეზობლოში უამრავი სახელმწიფოა, სადაც კატასტროფული მდგომარეობაა. ასე რომ, საქართველოში საქმე ამაზე უარესად აღარ წავა, დაახლოებით რაც არის დარჩება. თუკი ქართულმა ოცნებამ ისე გაიმარჯვა, როგორც ეს თვითონ სურს“.
მისივე თქმით, დასავლეთი ქართველი ხალხის ნებას აკვირდება:
„არჩევნების ბოიკოტით ნახავს, რომ მოსახლეობამ დემოკრატიული ინსტიტუტები არ იცის. გაგიკვირდება, თუ ადამიანი ტბასთან ცხოვრობს და შიმშილობს. შე კაი ადამიანო, ნავი და ბადე იქვეა, წადი ითევზავე და შეჭამე. ან წადი მინდორში, მიწა მოხანი, დარგე და რამე მოიყვანე - პომიდორი იქნება, ლობიო თუ სიმინდი. არაფერს აკეთებ და დასავლეთმა ხელი რატომ უნდა ხელი გავანძრიო?
ევროკავშირში გაწევრებაზე განაცხადი შევიტანეთ, არავინ გვაიძულა. მოლდოვისგან და უკრაინისგან განსხვავებით, კანდიდატის სტატუსი ერთბაშად არ მოგვცეს. გვეუბნებიან, თუკი კანდიდატის სტატუსი გინდა (ევროპაში მოდიხარ), რას ნიშნავს ადამიანის უფლებების დარღვევა, არჩევნების გაყალბება, თანასწორობის მონგრევა და ა.შ. სულ კარგად იყავი! რად გინდა ვიზალიბერალიზაცია, რა გინდა საერთოდ ამ სივრცეში, თუ ევროპულ ღირებულებებს არ აღიარებ? დასავლეთს კარის ღიად დატოვება შეუძლია. ჩვენზეა დამოკიდებული შევალთ თუ არა. თუ ერთი-ორი წელი არ შევედით, დახურავს ამ კარებს და სხვისთვის გააღებს“, - დასძენს პაატა ზაქარეიშვილი.
ფსიქოლოგი ნათია ფანჯიკიძე პასუხობს კითხვას, არის თუ არა დასავლეთთან დაშორება საქართველოსთვის ეგზისტენციალური საფრთხე:
„უმეტესწილად ყოფით აუცილებლობას ჩამოთვლიან ხოლმე - ემიგრანტები, მედიცინა, კეთილდღეობა და სხვ. რეალურად კი უფრო დიდი, ნამდვილად ეგზისტენციალური საფრთხის წინ ვდგავართ, თორემ ზემოთ ჩამოთვლილის მიღება ჩინეთში და თურქეთშიც შეიძლება (სანამ თურქეთიც ევროკავშირის წევრი გამხდარა).
დასავლეთისგან დისტანცირება ეგზისტენციალური საფრთხეა უპირველესად კულტურული თვალსაზრისით. ფაქტობრივად, საქართველო ქრისტიანულ ცივილიზაციას წყდება. ერი კი პირველ რიგში კულტურული ფენომენია. ევროპასთან ხიდის ჩანგრევა საქართველოსთვის ცივილიზაციური, კულტურული და იდენტობის კრიზისის წინაპირობას ქმნის“, - ამბობს ნათია ფანჯიკიძე.
საქართველოში დემოკრატიისა და თავისუფლების შეზღუდვამ ბოლო დროს მახინჯი ძალადობრივი ფორმები შეიძინა. ამის მიუხედავად, თუნდაც მეზობელი აზერბაიჯანის მაგალითები აჩვენებს, რომ თავისუფლებისმოყვარე ქართველი ხალხის სამარცხვინო მონობის უღლის ქვეშ გაჩერება შეუძლებელია. მთელი წლის განმავლობაში რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე საპროტესტო აქციები იმის დასტურია, რომ საქართველოს მოქალაქეში მგლის ინსტინქტი არ ჩამკვდარა და მისი ხსნაც სწორედ ამ თანდაყოლილ, ბუნებრივ მდგომარეობაშია.
საქართველო ცივილიზაციური არჩევანის მორიგ რუბიკონს უახლოვდება. პრორუსული ხელისუფლებისგან განსხვავებით, ქართველ ხალხს დასავლური განვითარების გზა დიდი ხანია მყარად არჩეული აქვს. რუსული მონობისა და ევროპული თავისუფლების გზაჯვარედინზე თბილისის გადაწყვეტილება ნათელია. ევროპამ ყველა აუცილებელი ნაბიჯი უნდა გადადგას იმისთვის, რომ თბილისი ომის დამნაშავე პუტინის პირისპირ მარტოდმარტო არ დარჩეს. ამ თვალსაზრისით, ივანიშვილის ყურმოჭრილი ხელქვეითები და თავისუფალი ქართველები ნებისმიერ ეტაპზე ცალ-ცალკე უნდა იყვნენ განხილული და გადაწყვეტილება მიღებული.
ufleba.ge
